zondag 27 mei 2012

(27-05-'12) Even genieten tussendoor

Gisteren weer in het huis van mijn moeder gewerkt, mijn zusje is even thuis uit het ziekenhuis en mijn jongste heeft buiten zijn schuld een ongeluk gehad. Het autootje van mijn moeder dat hem zo dierbaar was lijkt total loss te zijn, dinsdag horen we meer hierover. Gelukkig heeft hij zelf geen letsel, alleen de schrik.

Ik vind het wel even genoeg geweest allemaal.
Gelukkig helpt het weer me in mijn voornemen om vandaag even niets te doen, alleen te genieten. Liggend op mijn rug zie ik deze strakblauwe lucht.




Eigenlijk had ik me voorgenomen om in de tuin te werken. Ik heb hem flink verwaarloosd de afgelopen weken en het onkruid groeit de tuin uit... Ik heb het niet langer dan een uurtje volgehouden. Even niets doen trok me meer, en die tuin loopt niet weg. Er komen vast wel een keer wat grauwere dagen en dan kom ik wel weer in actie.




Deze dappere boom heeft met moeite de harde vorst in januari overleefd. Je kunt aan het uiteinde de dooie takken zien, maar wonderlijk genoeg krabbelt hij grotendeels weer op. Ik geniet van de jonge hoopvolle blaadjes.

Het mooie van slecht nieuws is dat je extra geniet van de mooie dingen die ook weer langskomen.




donderdag 24 mei 2012

(23-05-'12) Het gaat nog even door

We zijn nog niet eens klaar met het leegruimen van mijn moeders huis en nou heeft mijn zusje slecht nieuws gekregen. Over een paar weken moet ze een vervelende en spannende operatie ondergaan. In verband met haar privacy wil ik hier niet in details treden. De laatste dagen heeft ze helse pijnen en gisteren is ze in het ziekenhuis opgenomen. Mijn broertje en ik zijn vandaag bij haar op bezoek geweest. Ze lag er gelukkig rustig bij, ze is in ieder geval onder controle nu.

'Fijn dat mama dit niet meer hoeft mee te maken', zei ze.
Klopt maar ook jammer dat ze nu niet meer troost kan zoeken bij mijn moeder...

Het is wel veel tegelijk. De laatste vier maanden zorgen voor mijn moeder met haar uiteindelijke afscheid heeft er behoorlijk ingehakt bij ons allemaal. We hoopten wat tijd te kunnen nemen om weer tot onszelf te komen, maar nu zijn er de zorgen om mijn zusje. Heel verdrietig en zwaar.

De zon schijnt, het is heerlijk weer en vanmiddag heb ik even in de tuin gewerkt. Ik ben geen in-de-zon-zitter, dus het was heerlijk om even heel aards met mijn handen en voeten in de aarde te staan, en tegelijk toch wat van de zon te genieten.

Tussen allerlei ingewikkelde en lastige telefoontjes door, tja de UWV perikelen blijven gewoon doorgaan en er moeten abonnementen van mijn moeder worden afgemeld, probeer ik overeind te blijven.Ik probeer me niet te begraven in zorgen en verdriet, maar het ook niet te ontkennen.

Er zijn ook mooie momenten van saamhorigheid, elkaar ondersteunen. Lieve reacties van familie en vrienden. Het is intens allemaal, maar zeker niet alleen maar negatief. Vreemd genoeg voel ik me sterk. Moe maar sterk, maar ik vind het wel even genoeg zo.

Zusje van me, ik wens je veel kracht om alles optimistisch tegemoet te gaan, het zal een lange en vaak angstige weg zijn. Het spijt me dat je dit nu meemaakt. 




zaterdag 19 mei 2012

(19-05-'12) Een leven in beeld

Een leven in beeld, een heel leven gaat door mijn handen. Met enige terughoudendheid ga ik door haar spullen. Haar kleding, haar beddegoed, en iets genanter: haar ondergoed. Brutaal bepaal ik samen met zus en broer wat er bewaard blijft en wat er weggaat. Weggooien. De spullen die haar dierbaar waren, de dingen die indruk op haar maakten. Alles gaat door mijn handen. Bij leven had ik het fatsoen om niet in haar spullen te neuzen, maar nu...het moet, het moet gebeuren. Nog twee weken en dan moet haar huis leeg worden opgeleverd, ontdaan van alle sporen.

De meubels, wat doen we met de meubels. Zo weinig tijd. Naar de spullenhulp dan maar, dan is een ander er misschien blij mee. Het bureautje dat we samen kochten, ik met gele accenten en zij met groene accenten. Wat jammer dat het naar onbekenden gaat. Een mooi degelijk maar tegelijk nog modern bureau. Ik heb er zelf geen ruimte voor, bovendien heb ik er dus al een. Wist ik maar iemand die we er blij mee konden maken. Ongetwijfeld komt er iemand die het kan gebruiken als we het net hebben weggedaan.
De grote boekenkast, al heel lang in de familie. Op Marktplaats staat hij nu. De mooie boekenkasten, wat nieuwer en van een aparte oranje-rode houtsoort, de boeken, alles moet weg. Boeken die haar interesses weerspiegelen, geen hond wil ze nog want iedereen heeft alles al.

Papieren, zo veel papieren. Garantiebewijzen, belastingen, oude rekeningen. Het kost ons weinig moeite om die weg te gooien. Boekjes vol aantekeningen.
'Ik wil niet dat iemand dat leest.'
Bij het oud papier, haar diepste gedachten die ze niemand toevertrouwde, moeten die bij het oud papier? Mijn zusje bewaart ze, ze kan ze in huis hebben zonder er in te kijken zegt ze. Ik niet, ik weet zeker dat ik vroeger of later toch even zou kijken en dat wil ik niet.

Er stond een doos vol met oude foto's, die nam ik mee naar huis omdat er vooral foto's van mijn kinderen in zitten. Zo veel foto's! Ik zie haar leven als trotse en meelevende oma. Ik zie hoe belangrijk haar kleinkinderen voor haar waren. Haar leven als oma loopt voor een groot deel gelijk aan mijn leven. Ik betrok haar zoveel mogelijk bij de kinderen omdat ik wist dat ze er zo van genoot, bovendien waren het haar enige kleinkinderen. Zo zie ik onvoorbereid ook mijn eigen leven voorbij gaan. Onverwacht kom ik mijzelf tegen. Mijn God, was ik ooit zo jong, zelfs toen ik al moeder was. Wat is er met me gebeurd? Wanneer ben ik mijn jeugd verloren?

Plotselinge confrontatie met de verdrietiger kanten van het leven, de dalen, die er naast de pieken ook waren. Ik lees oude brieven die ik haar stuurde, vol van verdriet en angst, en ik moet opeens huilen. Ik was vergeten hoe intens de pijn soms was. Voor mij, maar ik besef nu dat het ook voor haar, staande aan de zijlijn, hele moeilijke tijden waren. Mijn moedertje.
'For better and for worse', zei ze altijd als ik haar een nare tijding moest geven. Mijn dappere moeder, ze was er altijd voor me wanneer er iets met de kinderen was.
Er waren ook hele leuke ontroerende momenten. Ze heeft enorm genoten wanneer het kon.

Brieven van haar vader, in de jaren veertig geschreven aan zijn oudste dochter. Moet je die weggooien? Haar diploma's, al onze rapportjes van school. Het paspoort van mijn vader dat nog geldig bleek tot 1966, drie jaren na zijn dood. Ik heb het mee naar huis genomen, ik ben een vaderskind. Foto's van haar ouders, haar broers en zussen. Op een na heeft ze ze allemaal overleefd.

Straks is haar huis leeg, helemaal leeg. Wat blijft is alleen de herinnering, en de liefde die sterker is dan de dood.



zondag 13 mei 2012

(13-05-'12) Een week later

Moederdag. Een dag waar ik normaal gesproken niet zo veel aan doe. Natuurlijk, ik ging even bij mijn moeder langs of ik belde haar een keertje extra, maar zelf ben ik ook moeder en met mijn jongens doe ik er niets aan. Een week later valt mijn verjaardag, dus dat combineren we, als we al iets vieren.

Dit jaar is het anders. Vanmiddag komen mijn broers, zus en ik bij elkaar in het huis van mijn moeder. We hebben in een wervelwind geleefd sinds de vroege zaterdagochtend van 5 mei, het moment dat mijn moeder overleed. Eigenlijk stond het leven al extreem in het teken van mijn moeder sinds ze eind januari ziek werd.

In Afrika werd ik op de hoogte gehouden door mijn broer en zusje in Nederland. Dilemma, ga ik terug of blijf ik. Ik bleef. De dag dat ik terugkwam viel ik midden in een situatie waar mijn broer en zusje al een week of wat inzaten en ik nam het meteen van hun over. Drie slaapdiensten achter elkaar. De overgang was groot en wreed, maar soms is er geen keuze.

Terugkijkend ben ik ontzettend blij dat ik alles heb gedaan dat ik kon om er te zijn voor mijn moedertje. Ik ben ook trots hoe wij, haar kinderen, steeds voor haar klaarstonden. Bijna on-hollands, als ik het zo mag stellen. De afgelopen week was heel apart. Hoe verwerk je het afscheid van je moeder. Al is ze 87 jaar geworden, het blijft je moeder. Naast de liefde en de herinneringen aan dagelijkse dingen, is het het verlies van een symbool. Je moeder, de moeder.

Toen ik zes jaar was verloor ik mijn vader. Hoe weinig bewust maak je dat mee op die leeftijd. Mijn moeder nam ons niet mee naar zijn begrafenis, dat leek haar te erg voor ons. Ze heeft daar haar hele leven spijt van gehad en zich schuldig over gevoeld. Ik heb mijn hele leven een begrafenistrauma gehouden. Wie er ook in de kist lag, ik moest altijd erbarmelijk huilen. Ik vermeed begrafenissen dan ook zo veel mogelijk.
Nu heb ik bij mijn moeder het hele proces meegemaakt. De prachtige laatste dag samen en de eerste dag dat wij nog bij haar waren. In haar eigen woorden: Dankbaarheid, acceptatie, vertrouwen, loslaten.
Langzaam zag en voelde ik hoe het leven haar verliet. Een paar dagen later was mijn moeder mijn moeder niet meer. Haar lichaam was slechts het stoffelijk omhulsel dat haar zo lang dienst deed en dat we graag knuffelden. Inmiddels heb ik geleerd dat liefde sterker is dan de dood. In liefde blijven we verbonden.
Ik heb het gevoel dat ik nu van mijn begrafenistrauma ben verlost.

Mijn broertje had voor de afscheidsplechtigheid het nummer 'Mag ik dan bij jou...' van Claudia de Breij uitgekozen. Een prachtig nummer waar ik hem dankbaar voor ben. Toen mijn broertje en ik in de auto stapten om mijn moeder op te gaan halen voor het laatste afscheid, klonk dit prachtige nummer in zijn auto. Nooit hoor je het op de radio. Toeval? Mijn broertje en ik keken elkaar aan en barsten beiden in janken uit. Moedertje toch, begin je nu al te spoken.

Tsja moederdag...




zondag 6 mei 2012

(05-05-'12) Afscheid



Een mooie oude boom is vanochtend vroeg omgevallen.
Rust zacht, lief moedertje.

Vanochtend vroeg, op bevrijdingsdag, is ze vertrokken. Even voor zessen kreeg ik het min of meer verwachte telefoontje van mijn zusje. Mijn lieve moedertje... De 87 jaar heeft ze net gehaald, en ze vertelde trots dat zij de oudste van iedereen uit haar familie is geworden.

Wat was het afscheid mooi en vredig. Ze was zo moe en kwam haar bed sinds donderdag niet meer uit. Omdat ze benauwd was kreeg ze morfine. Tsja, aan de drugs op haar oude dag. Ze werd steeds liever en tevredener. Ze zag hele mooie dingen en was erg onder de indruk, zei ze. Ze kon niet vertellen waarvan ze onder de indruk was of wat ze zag.

Haar kleinzoons zaten aan haar bed en hielden haar handen vast. 'Heel mooi, heel mooi...', herhaalde ze tegen hen. Even later kwam ze weer een beetje terug en voorzichtig werden er herinneringen opgehaald. Ze hebben van elkaar genoten en elkaar alles kunnen zeggen wat ze wilden zeggen. Het was goed zo, en het was mooi. Daar had ze zeker gelijk in.




donderdag 3 mei 2012

(03-05-'12) Wanneer het einde nadert...

Toen ik de laatste keer in Afrika was, dat was in jan./ febr. jl., is het begonnen. Ze had een dubbele longonsteking met water achter de longen, en later brak ze ook nog in de nacht haar pols. Haar hele gezicht was paarsblauw en ze wist niet wat er was gebeurd. Daarbij kreeg ze een delier. Dat gebeurt vaker bij oudere mensen na een operatie of een andere heftige gebeurtenis. Ze werd agressief en onredelijk. Later trok dat weer wat bij. Sinds die tijd gaat het op en af met haar. Soms dachten mijn broers, zus en ik dat het einde echt nabij was en dan krabbelde ze weer op.

We gaan zo vaak mogelijk naar haar toe. Ze wordt verwend als een prinses, zeker in het begin, terwijl ze toch niet altijd zo aardig was tegen haar bezoek.
"Wat heb jij nou bij je? Zoiets kun je toch niet geven aan een ziek mens. Wat een lelijke bloemen. Ben jij nou gek."
Gelukkig heeft ze aardig wat krediet opgebouwd in de loop der jaren en het bezoek blijft komen. Mijn moedertje, die altijd zo op zichzelf is, koestert zich in de aandacht. En als het genoeg is... nou dan laat ze je dat wel weten, tegenwoordig.

Twee weken geleden werd ze 87. Ze heeft het nog gehaald. En nu? Mijn broer, zus en ik zijn in staat van paraatheid. Mijn overzeese broer wordt gewaarschuwd. Mijn kinderen heb ik net gewaarschuwd, en mijn lief heb ik zojuist een sms gestuurd. Hoe vreselijk dat hij nu niet bij me is. Een sms!!! Kun je je dat voorstellen! En toch heb ik het gedaan, een waarschuwing per sms. Hij is erg gek op zijn 'inlaw', zoals hij haar noemt, en dat is wederzijds. Mijn moeder heeft mijn lief met open armen en open hart ontvangen in de familie.

Ik heb het koud, van binnen koud. Al een paar dagen. Terwijl iedereen in t-shirt de straat opgaat loop ik in mijn winterjas rond. Ik voel me raar, onwezenlijk. Door de week ga ik keer op keer bij haar langs, doe boodschappen, kijk met haar naar Het kleine huis op de prairie. Een draak van een tv- serie, maar me tegenwoordig heel dierbaar omdat het haar zoveel rust geeft. Een serie waar het leven goed is en duidelijk. De afloop is altijd goed. De kwaden worden bestraft en de goeden beloond. Zo is het.

In gedachten al een paar keer afscheid genomen, en steeds kwam ze weer terug. Maar nu lijkt het menens. We gaan proberen haar niet meer alleen te laten en draaien bij toerbeurt nachtdienst, te beginnen bij mijn zusje die/ dat vannacht bij haar slaapt.

Zoveel gaat er door me heen. Lelijke gedachten, ook dat. Ik schaam me er soms voor, maar ze zijn er ook. Spijt, om alle waardevolle gesprekken die ze zo op het einde van haar leven toch echt niet aangaat. Gemiste kansen, zo voelt het voor mij. Ze wil niet en dat is haar goed recht. Maar vooral veel tederheid. Veel liefde en tederheid. Ongeloof, na al die tijd weet je dat het einde komt maar het is altijd onverwacht en altijd anders dan je denkt. Een trotse, zelfstandige vrouw die alles heeft meegemaakt en die nu langzaam alles kwijt raakt. Haar hart is moe, al een tijdje. Nu schijnen ook haar nieren moe te zijn. Vandaag heeft ze in bed gelegen, overdag. Mijn moeder is van de generatie die niet overdag gaat slapen, of alleen maar liggen zelfs.

Lieve mama, het is goed. Het is mooi geweest, ga maar. We zullen je toch wel missen dus rek het maar niet langer. Je hebt je rust verdiend. Ik hou van je.